Autorka przedstawia analizę pojęcia wstrząsu jako kategorii estetycznej użytej przez Th. Adorno w kontekście niemożności odbioru muzyki nowej. Nawiązując do Filozofii nowej muzyki oraz Teorii estetycznej autorka wyznacza kilka sposobów opisu i rozumienia wstrząsu, jakie znaleźć można u Adorno. Przy okazji śledząc tok myślenia filozofa zadaje sobie pytanie o to, czy wstrząs, o którym pisze Adorno jest zasadniczo czymś negatywnym, czym też może autor widzi w tym, gwałtownym sposobie reakcji na muzykę nową – ratunek.

The goal of the article is to propose a different approach to – and therefore a new concept of – the history of thinking. Reflecting on the history of philosophy, it suggests a broader understanding of the latter. Yet traditional studies in the history of philosophy are not to be rejected; they need to be reformed, and such a reform could be performed basing on the experiences of the discipline of historiography. Thus conceived, the history of thinking could open us (...) to a different future. (shrink)

Zajęcia prowadzone przez Profesora Pelca niewątpliwie wpisywały się w tak szeroko zarysowaną koncepcję logiki ogólnej. Starał się on być nauczycielem myślenia i dobrej roboty – nie tylko w filozofii, lecz w humanistyce i cel ten osiągał, nie tylko poprzez dobór tematów, wysokie wymagania, różnorodne sposoby sprawdzania wiedzy słuchaczy, lecz także – przez przykład. Wielu rzeczy nie przekazywał przez wykład czy lektury, lecz bezpośrednio kierując wysił- kami podopiecznych – zwłaszcza tymi związanymi z przygotowaniem obligatoryjnych prac rocznych. Pouczający był sam proces – (...) konsultowanie kolejnych etapów prac nad esejem – ale także oczekiwania, np. że praca będzie opatrzona abstraktem i słowami kluczowymi w jednym z języków kongresowych. Profesor Pelc dał się poznać i pozostaje w pamięci jako wybitny naukowiec, twórca współczesnej semiotyki polskiej, organizator i dydaktyk. W tym artykule starałem się pokazać, że zwłaszcza ta ostatnia rola stawia go w jednym rzędzie z przedstawicielami SLW, gdyż wspólna im była troska o wykształcenie kultury logicznej słuchaczy, wierność postulatom jasności i krytycyzmu, preferencja dla logiki w szerokim sensie nieograniczającej się jedynie do logiki formalnej, lecz dziedziny prawdziwie interdyscyplinarnej, obejmującej m.in. elementy epistemologii, psychologii, prakseologii – i pełniącej rolę współczesnego trivium. Na koniec chciałbym wyrazić głębokie przekonanie, że koncepcja logiki ogólnej – szkolnej, pedagogicznej, pragmatycznej – zasługuje, by odkryć ją na nowo, zrekonstruować ją i spisać jej historię, a co ważniejsze – by twórczo ją rozwijać. (shrink)

The aim of the article is to investigate some of the possible sources of inspiration for Orwell’s concept of the artificial language called Newspeak, which, in his novel Nineteen Eighty-Four, is shown as an effective tool of enslavement and thought control in the hands of a totalitarian state. The author discusses, in this context, the putative links between Newspeak and really existing artificial languages, first of all Esperanto, and also between Orwell’s notion of “doublethink”, which is an important feature of (...) the totalitarian mentality, and Czesław Miłosz’s notion of “ketman”, developed in his book The Captive Mind. But the main emphasis is on the connection between Orwell’s book and the slightly earlier novel by C.S. Lewis, That Hideous Strength. It is well known that Orwell knew Lewis’s book and expressed his mixed feelings about it. There are many specific, though far from obvious, similarities between the two books, but what seems to have been particularly inspiring for Orwell was Lewis’s vision of a thoroughly degenerate language that is used for political manipulation rather than for communication. (shrink)

Artykuł podejmuje zagadnienia struktury osobowości i filozoficznych podstaw psychologii oraz etyki w filozofii Bergsona i Junga. Psychologiczna aparatura pojęciowa Junga jest tak rozbudowana, że próżno by szukać jej odpowiednika u Bergsona, lecz istnieje daleko idąca zbieżność między obu autorami, jeśli chodzi o rozumienie zadań i metod psychologii, drogi i celu życia ludzkiego oraz naczelnych wartości etycznych. Jaźń jest w koncepcji Junga w zasadzie tym, czym "ja głębokie” dla Bergsona. Rozwój świadomości zarówno w porządku filogenetycznym, jak i ontogenetycznym, widzi Jung, podobnie (...) Jak Bergson, w procesie jej względnej emancypacji w stosunku do sfery instynktowej i nieświadomej. Tak dla Junga, jak i dla Bergsona, proces poznawania siebie - "stawania się tym czym się jest", to sprawa między człowiekiem a nim samym, sprawa indywidualna. Więc także i moralność jest sprawą indywidualną, przy czym u Bergsona jest jeszcze istotna relacja "ja-Bóg", która u Junga nie odgrywa takiej samej roli, bowiem nie przesądza on pozytywnie kwestii istnienia Boga, jakkolwiek obraz Boga ma ważną i nieredukowalną funkcję w psychice. Optymizm aksjologiczny tak u Bergsona, jak i Junga, wsparty jest na przekonaniu o ścisłym związku moralności z wolnością i na pewności, że świadome siebie Życie prowadzi do realizacji najwyższych wartości moralnych - wiary, nadziei, miłości i poznania. (shrink)

O ile nie uznajemy moralności za zupełnie irracjonalną, każda jej teoria musi z konieczności zakładać jakąś teorię namysłu praktycznego. Tymczasem próbując opracować tę ostatnią napotykamy poważne problemy; wydaje się, że oceny wyników deliberacji nie możemy dokonywać wyłącznie na podstawie kryteriów stosowanych przy ocenie wyników myślenia teoretycznego, takich jak stopień pewności przyjmowanych przesłanek czy formalna poprawność wnioskowania. Jeśli namysł praktyczny istotnie przebiega zawsze na pozaracjonalnym podłożu żywionych przez jednostkę intuicji i pragnień, to wydaje się, że nie ma nadziei na stworzenie uniwersalnej (...) teorii etycznej. W artykule próbuję z jednej strony wykazać, że namysł praktyczny jest w rzeczy samej tylko częściowo racjonalny, a z drugiej zaproponować wyjście z wynikającego stąd teoretycznego impasu; w moim ujęciu umożliwia je pewna interpretacja Arystotelesowskiej teorii cnoty. (shrink)

Author: Wojewódzki Tadeusz Title: REMARKS BASED AN A WAY OF THINKING (Uwagi na kanwie sposobu myślenia) Source: Filo-Sofija year: 2011, vol:.12, number: 2011/1, pages: 213-237 Keywords: JERZY KMITA, THEORY OF CULTURE, WAY OF THINKING, KNOWLEDGE Discipline: PHILOSOPHY Language: POLISH Document type: ARTICLE Publication order reference (Primary author’s office address): E-mail: www:In the interpretation of the actions of communities, teams or organizations – it is crucial, according to the author of this publication, to consider their way of thinking. Referring to Professor (...) Jerzy Kmita’s theory of culture, the way of thinking adopted in the publication is identified based on values and knowledge that are shaped within the frame of the intellectual partnership, as well as being respected and applied in practice. The way of thinking – reproduced on the basis of the actual actions – can significantly deviate from that which is stated, accepted, or articulated as desired. Mental barriers determine this. Their identification is based – in the proposed concept – on an analysis of syndromes. The more significant the share of mental barrier syndromes is for the organization’s way of thinking, the greater the difference between the actual and desired state of affairs. The competences achieved through academic humanistic education are necessary in the blocking of mental barrier syndromes. From the perspective of the needs of modern organizations, skills in information processes appear to be very useful. The author attributes a special role to the quantification of knowledge. Reflections on the mental barrier syndromes are included by the author in The Theory of a thinking organization analogously to The Theory of a learning organization or The Theory of constraints. At the same time he highlights its interdisciplinary character and intellectual pedigree, pointing at the methodological school of Poznań, especially the thoughts of Professor Jerzy Kmita. (shrink)

Beginnings of Marxist historical thinking in Slovakia.

Zygmunt Bauman was unquestionably one of the most popular contemporary thinkers. His writings provoked not only worldwide acclaim but also severe criticism, while the complexities of his personal life gave rise to international controversies. On the basis of three recently published biographies of Bauman, as well as a personal acquaintance and scholarly cooperation, in this paper I attempt to explain the sources of his astounding popularity, but also try to dispel mysteries and controversies surrounding his difficult carrier, especially those pertaining (...) to the critical assessments of the scholarly quality of his work. I argue that having been released from academic duties, gradually and ever more boldly he abandoned the regime of scientific explanatory poetics in favour of an interpretative narrative of the social world, helping himself to the results of science, but also to idiosyncratically read works of poetry and fiction. Flouting academic orthodoxies, Bauman developed a unique art of transforming scientific knowledge into wisdom, and transformed himself from a scientist into a sage. (shrink)

The emergence of new technologies has had a significant impact on the development of modern psychiatry. Brain scanning, biochemical analysis, the search for genetic markers, and the development of psychopharmacology have had a great influence on the way we understand the nature of mental disorders and the role and place of mental health specialists. The article aims at presenting the consequences of a technical approach in psychiatry, giving examples of such an approach and proposing a critical attitude to this approach (...) and the role of technical expertise in psychiatry. (shrink)

Several remarks on the book by Professor Andrzej Kisielewicz, Logic and Argumentation. Practical Course in Critical ThinkingProfessor Andrzej Kisielewicz’s book concerns active forms and methods of teaching logic, also outside the context of university education. It possesses prac­tical value and may also be an auxiliary material for, among others, high school students. Despite some shortcomings, such as unjustified ascription of the status of hypothesis to statements, a flawed definition of the methodological and epistemological concept of a historical fact, it contains (...) many valuable and original logical propositions pertaining to critical and logical thinking.Undoubtedly, the book will be useful in education and helpful in introducing teachers and learners to using grammatical and logical rules. It will allow the reader to detect post-truth in the media or the shuffling of premises in argumentation. After implementing indispensable corrections and additions, it should become an obligatory reading — not only in the context of university education. (shrink)

Jan Franciszek Drewnowski był filozofem zaliczanym do środowiska szkoły lwowsko-warszawskiej, współtwórcą koła krakowskiego, oficerem wojska polskiego, pracownikiem wydawnictw technicznych. Drewnowski doktoryzował się u T. Kotarbińskiego, jego niedoścignionym mistrzem był Stanisław Leśniewski. Był jednym z pierwszych słuchaczy akademickich wykładów Leśniewskiego. Studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego: matematykę, logikę matematyczną i – jak to wtedy nazywano – filozofię naukową. Tam właśnie spotkał ks. Jana Salamuchę, który zaimponował Drewnowskiemu naukową erudycją, a intelektualną uczciwością skierował go od ateizmu ku katolickiej mistyce. W ten sposób (...) Drewnowski wpisał się w grono intelektualnych konwertytów XX wieku, co ma znaczenie także dla jego dorobku. (shrink)

The article, being a part of the just prepared book, deals with two different interpretations of Nietzschean text. C. G. Jung devoted five years' Seminar to discuss "Thus spoke Zarathustra" in the Psychological Club (1934–39), M. Heidegger was giving lectures and developing his controversy (Auseinandersetzung) with Nietzsche between 1934–48, some pauses including. The thesis exposed in the article suggests that in Nietzsche's text they were looking for the kind of language, capable to generate transformation of individual and general culture of (...) being. The quest for such a regenerative code is explored in three main semantic fields: the "natural", the sacred and the artistic. The task of regaining "natural" character of human unity, despite of theoretical inadequacy of the category of "nature"; the aim of taking care of alive essence of sacrum as well as the possibilities of regeneration that may be found in the sphere of artistic experience, are considered in the light of Jungian and Heideggerian perspectives of reading Nietzsche. Ambivalence of their interpretations helps to show also certain continuous difficulties to get access to the sources of life. To endure these, at first unknown, conditions of our lives, allows the mind to learn and shape thinking from experience. Jung's and Heidegger's dialogues with Nietzsche may let us see that enduring in the unknown does not have to paralyze the growth of thinking. (shrink)

Les Prolegomenes a la Philosophie de Platon sont un manuel d'ecole neoplatonicien. Il s'inspire d'un modele dont Proclus a du etre l'auteur, mais l'origine de ce texte est presque surement alexandrine et doit dater de la premiere moitie du Vle siecle. Cette oeuvre est essentielle pour comprendre comment etait diffuse l'enseignement platonicien, et pour mieux saisir le mouvement des idees de l'Antiquite finissante. Dans une importante introduction, L. O. Westerink a retrace l'histoire de l'ecole d'Alexandrie et celle du genre litteraire (...) de ces introductions a Platon et a Aristote. (shrink)